این که بخواهیم مهم‌ترین نویسندگان تاریخ معاصر را برایتان فهرست کنیم به هیچ عنوان کار ساده‌ای نیست. اما به هر حال بعد از مطالعه آثار خیلی از این بزرگان، تصمیم گرفتم 10 نویسنده برتر تاریخ معاصر که آثار شاخصی از خود به جا گذاشته‌اند و هرکدامشان از ویژگی‌های به خصوصی در نوشتن برخوردار بوده‌اند را به شما معرفی کنیم. در این مطلب خزان بوک سعی کرده‌ایم درباره هرکدامشان مطالبی برایتان گلچین کنیم که تاکنون نمی‌دانستید و سپس با معرفی آثار شاخص آن‌ها، شما را دعوت کنیم که با بزرگان تاریخ معاصر در حوزه نوشتن، آشنا شوید.
1- صادق هدایت
احتمالاً وقتی نام صادق هدایت را می‌شنوید، در مواجهه نخست، یادتان به کتاب بوف کور او می‌افتد که یا از اطرافیانتان شنیده‌اید یا خودتان آن را مطالعه کرده‌اید. صادق هدایت، متولد 28 بهمن سال 1281 بود. هدایت در خانواده‌ای 8 نفره بزرگ شد و کوچک‌ترین پسر خانواده بود. هدایت جزو معدود آدم‌هایی بود که در آن سال‌ها و در سن جوانی، گیاه‌خوار شد. شاید این ویژگی باعث شود در دل خیلی‌ها، جا باز کند و خیلی‌ها تمایلشان برای خواندن آثار او بیشتر شود.
او معتقد بود اگر آدمی بخواهد دست از جنگ بردارد اول از همه باید کشتن و خوردن حیوانات را کنار بگذارد. همین هم باعث شد کتابی با عنوان فواید گیاه‌خواری بنویسد. او به همراه بزرگ علوی، مسعود فرزاد و مجتبی مینوی برای دهان‌کجی به جمعی که گروهی تحت عنوان ادبای سبعه را تشکیل داده بودند، گروه خودشان را تحت عنوان گروه ربعه راه انداختند. سال 1307، صادق هدایت برای نخستین بار در رودخانه مارن کشور فرانسه دست به خودکشی زد که سرنشینان قایقی او را از آب بیرون کشیدند.
اصلاً در ادامه همین اتفاق بود که داستان زنده‌به‌گور را نوشت و به آن لقب یادداشت‌های یک دیوانه را داد. اما در دومین اقدامش در سال 1330، بعد از نابود کردن بیشتر داستان‌های چاپ نشده‌اش، خودش را در آپارتمانی در پاریس حبس کرد و شیر گاز را باز کرد و درنهایت طی این اقدام، جان خودش را از دست داد. آخرین جملات او پیش از خودکشی به همین دو جمله ختم شد: دیدار به قیامت. ما رفتیم و دل شما را شکستیم. همین.
2- محمد علی جمالزاده
احتمالاً اگر سر و کارتان با کنکور بوده باشد، درباره محمد علی جمالزاده همین چند جمله را شنیده باشید که او پدر داستان‌نویسی نوین در ایران است. این نویسنده متولد 23 دی‌ماه 1274 در اصفهان است. او به همراه سید حسن تقی زاده در کرمانشاه، روزنامه‌ای تأسیس کردند به نام رستاخیز. اولین کتابی که او نوشت، گنج شایان نام داشت و در زمینه اقتصاد ایران بود. بعد از آن داستان کوتاهی تحت عنوان «یکی بود، یکی نبود» را نوشت که واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. او در کل زندگی‌اش که مدام درگیر سفرهای مختلفی به سوئیس و آلمان بوده، تنها 5 بار به ایران آمده که هر دفعه‌اش هم بسیار کوتاه بود. اما این باعث نشد که زبان فارسی را فراموش کند. مدام داستان فارسی می‌خواند و به دوستانش هم به فارسی نامه می‌نوشت.
از دیگر استعدادهای او می‌توان به ذوقش در ترجمه اشاره کرد که با «قهوه‌خانه سورات» اثر برناردن دوسن پیر فرانسوی شروع کرد. همچنین ترجمه دو کتاب از شیللر، نمایشنامه‌ای از مولیر و ایبسن نیز در کارنامه خود دارد. چیزی که جمالزاده را از دیگر نویسندگان آن دوره متمایز می‌کرد، هنر و مهارتش در نوشتن داستان کوتاه بود. از جمله آثار شاخص او می‌توان به دارالمجانین، راه آب نامه، صحرای محشر، سر و ته یک کرباس و ... اشاره کرد. او در سن 102 سالگی در خانه سالمندانی واقع در ژنو سوئیس جان خود را از دست داد.
3- هوشنگ گلشیری
16 خرداد سال 79، سالی بود که ایران، نویسنده بزرگی را در سن 63 سالگی از دست داد. او به مننژیت مبتلا بود و همین باعث شد تا پروسه فوت او جلو بیفتد و البته مسائل بسیار زیاد دیگری مثل از دست دادن دوستان نزدیکش. نام هوشنگ گلشیری را نمی‌شود از جریان روشنفکری ایران، جدا کرد. او را می‌شود با قاطعیت، بدنه داستان‌نویسی فارسی در دهه 50 و 60 دانست. یکی از ویژگی‌های برجسته او این بود که هرگز پیشینیان و نویسندگانی که قبل از او آمده بودند را انکار نمی‌کرد. در یکی از سخنانش گفته بود «بر روی شانه گذشتگان ایستاده‌ایم»، این از منش و بزرگی هوشنگ گلشیری نشأت می‌گرفت.
گلشیری در حوزه داستان و انتخاب واژگان، وسواس بسیار زیادی داشت. گاهی تا آنجا پیش می‌رفت که پیچش زبانی و فرمی داستان به افراط می‌رسید. مثلاً در داستان «دخمه‌ای برای سمور آب» می‌توانید ادای دینی از او را به سه قطره خون صادق هدایت ببینید. از جمله آثار شاخص او می‌توان به شازده احتجاب اشاره کرد که با استقبال بسیار زیادی هم روبرو شد. از دیگر آثار او می‌شود به نمازخانه کوچک من، دست تاریک دست روشن، نیمه تاریک ماه، کریستین و کید و ... اشاره کرد.
4- احمد محمود
احمد محمود یا بهتر است بگوییم احمد اعطا، 4 دی‌ماه سال 1310 در اهواز به دنیا آمد. در اواخر عمرش به دلیل بیماری تنفسی، با مشکلات زیادی روبرو شد و همین باعث شد قلبش از کار بیفتد. شاید احمد محمود را بشود جزو نسل آرمان‌خواه جامعه نویسندگان دانست. او یکی از برجسته‌ترین نویسندگان روزهای بعد از کودتای 1332 است. از ویژگی‌های رمان او می‌توان به نگاه‌های اجتماعی‌اش اشاره کرد. رنج‌های اجتماعی، اعتصاب، خانه‌های کارگری، بلوک‌های کارمندی و ... را همیشه می‌شد دید. همسایه‌ها یکی از آثار شاخص او است که به چند زبان دنیا مثل روسی، انگلیسی و فرانسوی ترجمه شد. او از صادق هدایت و صادق چوبک تأثیر می‌گرفت و منتقدان ادبی او را پیرو سبک رئالیسم اجتماعی می‌دانند.
از دیگر آثار احمد محمود می‌توان به مول، دریا هنوز آرام است، زائری زیر باران، پسرک بومی، داستان یک شهر، مدار صفر درجه و ... اشاره کرد.
5- بزرگ علوی
احتمالاً زیاد برایتان پیش آمده در اینستاگرام یا رسانه‌های اجتماعی دیگر با متنی مواجه شوید که خواندنش برایتان لذت‌بخش بوده و انتهایش نوشته شده «چشم‌هایش؛ بزرگ علوی». بزرگ علوی، متولد سال 1283 در تهران است و او را از برجسته‌ترین نویسندگان واقع‌گرایانه و دغدغه‌مند نسبت به مسائل اجتماعی می‌شناسند. همان‌طور که بالاتر هم گفتیم او به همراه صادق هدایت و دو نفر دیگر، گروه ربعه را تشکیل دادند و در آن به بحث‌های نوین ادبی پرداختند. نخستین مجموعه داستان او با نام چمدان به چاپ رسید. از جمله ویژگی‌های نثر او می‌توان به سادگی، بازتاب دادن فرهنگ عامه و نمایش سیه‌روزی افراد اشاره کرد. در سال 1331 بود که او برجسته‌ترین اثرش را تحت عنوان «چشم‌هایش» نوشت.
داستان‌های علوی، شخصیت‌هایی دارد که در محوری طبقاتی قرار می‌گیرند. تأثیر شدیدی از انقلاب روسیه گرفته بود اما این باعث نشد قهرمان‌هایش را از لایه‌های روشنفکر جامعه انتخاب نکند. همیشه فاصله‌ای میان کارهایش با پرچم‌داران رئالیسم اجتماعی حفظ می‌کرد. از دیگر آثار او می‌توان به گیله مرد، رقص مرگ، موریانه، سالاری‌ها، میرزا و ... اشاره کرد.
6- اسماعیل فصیح
اسماعیل فصیح، دوم اسفند سال 1313 دیده به جهان گشود. او به کمک صادق چوبک توانست به استخدام شرکت نفت دربیاید. همین هم باعث شد فرصتی پیدا کند تا اولین رمانش را بنویسد.
نجف دریابندری نیز در این مسیر به او کمک کرد تا سال 1347، شراب خام، منتشر شود. مجموعه داستان خاک آشنا، دل کور، دیدار در هند و داستان جاوید از جمله آثاری است که توسط او تولید شده است. از ویژگی‌های آثارش می‌شود به ایان نکته اشاره کرد که او جزو نویسندگانی بود که بر اساس واقعیت می‌نوشته و رخدادهای روز را به رشته تحریر درمی‌آورده است. اثر شاخص او را می‌توان زمستان 62 نامید که جزو 10 رمان برتر تاریخ معاصر نیز به شمار می‌رود. در بیشتر آثارش می‌توان شخصیتی به نام جلال آریان را دید که از زندگی شخصی او برداشته شده است.
درست مثل اسماعیل فصیح که همسرش را هنگام زایمان از دست داد، جلال آریان نیز همواره و در هر متنی که حضور داشته با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند. درست مثل خودش او هم در شرکت نفت کار می‌کند و به طور کلی جزو شخصیت‌های مهم آثار اوست. نثر و داستانی که آثار او دارد باعث می‌شود خواننده عام نیز به خوبی با آن ارتباط برقرار کند.
7- محمود دولت‌آبادی
نام محمود دولت‌آبادی با داستان‌نویسی به زبان فارسی گره خورده است. اگر میخواهید داستان‌هایی بخوانید که فضایشان بومی است و شخصیت‌های آن، با گویش‌های مختلفی که دارند، زبان کتاب را شیرین‌تر می‌کنند، این شما و این هم آثار محمود دولت‌آبادی. از ویژه بودن دولت‌آبادی همین یک نکته را بگوییم که او برای رمان کلیدر خود، نامزد دریافت جایزه نوبل ادبیات شد.
دولت‌آبادی یکی از دلایل این که چرا نویسنده مهمی شده را «الهام» و «استمرار» می‌داند. البته با نگاه کردن به آثار محمود دولت‌آبادی به خوبی می‌توان این دو عنصر را دید. از آثار شاخص او می‌توان به لایه‌های بیابانی، عقیل عقیل، آوسنه بابا سبحان، کلیدر، سلوک، طریق بسمل شدن و ... اشاره کرد. درباره سن و سال این نویسنده بزرگ هم، همین را بگوییم که او متولد 10 مردادماه سال 1319 است.
8- ابراهیم گلستان
برای این که ابراهیم گلستان را بشناسید، نیازی نیست به طور خاص درباره خودش بخوانید. می‌توانید اشعار فروغ فرخزاد، شاعر بزرگ ایرانی را هم دنبال کنید چرا که در آن، ردپایی از ابراهیم گلستان پیدا خواهید کرد. خصوصاً در نامه‌هایی که فروغ برای او نوشته است. اما به طور خلاصه درباره ابراهیم گلستان همین را بگوییم که او متولد 26 مهر سال 1301 است. اولین مجموعه داستان او به نام «به دزدی رفته‌ها» در سال 1326 چاپ شد. او هم درست مثل برخی دیگر از نویسندگانی که در این مطلب اسم بردیم، در شرکت نفت مشغول به کار شد. در سال 1336 از شرکت نفت بیرون آمد و استودیوی سینمایی خود را به نام استودیو گلستان تأسیس کرد. او هم‌اکنون در استان ساسکس انگلستان زندگی می‌کند. مانی حقیقی نیز یکی از نوادگان او به حساب می‌آید.
همه این‌ها یک‌طرف، حالا کمی درباره ویژگی آثار ادبی او بگوییم. او به طور خاص متأثر از ارنست همینگوی بود. خصوصاً وقتی داستان کوتاه می‌نوشت. یکی از معدود نویسندگان ما بود که به فرم مدرن در داستان‌نویسی روی آورد و از این جهت، به خوبی می‌شود با خواندن و بررسی آثار او متوجه پیشرفت داستان‌نویسی در ایران شد. از دیگر ویژگی‌های آثار ادبی ابراهیم گلستان می‌توان به داستان‌هایی اشاره کرد که به یکدیگر ارتباط دارند.
از داستان‌های ابراهیم گلستان می‌توان به آذرماه آخر پاییز، شکار سایه، مد و مه، خروس و ... اشاره کرد.
9- صمد بهرنگی
صمد بهرنگی در ماه شهریور سال 1347 در رود ارس غرق شد. قطعاً این شروعی نبود که از نوشتن درباره بهرنگی، انتظار داشتید. از مرگ صمد بهرنگی چیزی حدود نیم‌قرن می‌گذرد و باید به این نکته نیز اشاره کنیم که او هنگام مرگش فقط 29 سال داشت. او معلم بود. اما نه به شیوه آموزش و پرورش وقت! او همواره تلاش می‌کرد تا هنگام تدریس، روش‌هایی پیدا کند که با آن دانش آموزان روستایی بهتر شوق بیشتری برای تحصیل داشته باشند. یکی از دلایلی که باعث شد صمد بهرنگی به نویسنده‌ای خارق‌العاده برای کودکان بدل شود، احساس نیازی بود که در آن زمان می‌دید. کتاب خواندنی غیردرسی برای کودکان به‌ندرت پیدا می‌شد. او برای نوشتن، ابتدا سراغ مطالعه آثار غلامحسین ساعدی رفت. خواندن ساعدی و دست به قلم بردن باعث شد تا او در سن 19 سالگی بتواند چند اثر مطرح و مشهور در زمینه ادبیات کودک بنویسد.
از ویژگی‌های داستان او می‌توان به فانتزی بودن و در عین حال رئالیستی بودن اشاره کرد. داستان‌هایی که او می‌نوشت اغلب گیرا بود و خودش می‌گفت قصه مرا برای بچه‌هایی بخوانید که یا فقیر باشند یا خیلی نازپرورده نباشند. از جمله آثار وی می‌توان به تلخون، الدوز و کلاغ‌ها، پسرک لبوفروش، ماهی سیاه کوچولو، یک هلو هزار هلو و ... اشاره کرد.
10- جلال آل احمد
جلال آل احمد را احتمالاً هم به واسطه خودش می‌شناسید و هم همسرش سیمین دانشور! او متولد 11 آذر سال 1302 است. نویسنده، منتقد و دبیر از جمله حرفه‌هایی است که او به آن‌ها مشغول بود. نخستین اثر او به نام «دید و بازدید» بود که در سال 1324 منتشر شد. نثر طنزآلود نسبت به مسائل اجتماعی جامعه درون‌مایه این مجموعه داستان به حساب می‌آمد. در ادامه مجموعه داستان دیگری به نام «از رنجی که می‌بریم» را چاپ کرد و در آن به شکست احزاب در اجتماع آن روز اشاره کرد. به ترتیب بعد از چاپ این دو مجموعه، سه‌تار، زن زیادی، سرگذشت کندوها، مدیر مدرسه و ... را چاپ کرد. او همچنین در کارنامه آثار خود، نگارش مقاله، سفرنامه و ترجمه‌های بسیار زیادی هم دارد.
برای ادای احترام، آثارشان را بخوانید!
در این مطلب، به معرفی 10 نویسنده برتر تاریخ معاصر پرداختیم. همچنین هر کدام از آن‌ها را از وجوهی که شاید تاکنون نمی‌شناختید، به شما معرفی کردیم و درباره برترین و مهم‌ترین آثارشان برایتان نوشتیم. اما شناخت مختصر این بزرگان، کافی نیست. بهتر است آثارشان را از خزان بوک، تهیه کرده و مطالعه کنید. این‌طوری بیشتر می‌توانید با جهان فکری هرکدامشان و اجتماع آن روز آشنا شوید.
