در ماگادان کسی پیر نمی‌شود: یادمانده‌های دکتر عطاء‌الله صفوی از اردوگاههای دایی یوسف

کتاب در ماگادان کسی پیر نمی شود سرگذشت دردناک دکتر عطا صفوی در اردوگاه های استالینی است که گرچه بیشتر به افسانه شباهت دارد اما دریغا که افسانه نیست. زمانی که در اتّحاد شوروی مهاجر سیاسی بودم اوّلین بار دکتر صفوی را در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان در خانه اکبر شاندرمنی دیدم، دانستم که او نیز از نادر بازماندگان دوران استالینی است که پس از کشیدن ده سال زندان و زجر در اردوگاه ها توانسته است جان سالم بدر ببرد. در آن زمان که سایه شوم دستگاه های پلیسی در سراسر سرزمین شوروی گسترده بود توقع نابجایی بود که ایرانیان قدیمی با خواهش من و یا هر کس دیگری به نگارش خاطرات تلخ جانگداز خود از اردوگاه های سیبری بپردازند. آنان در آن جوّ پلیسی حتّی به صحبت شفاهی هم (مگر در صورت اعتماد) تن نمی دادند. کنجکاوی و احساس همدردی با آنان مرا وا می داشت که پای صحبت شان بنشینم و سرگذشت تلخ آنان را در سینه ثبت کنم. گردش روزگار چنان بود که بخش هایی از روایات آنان در کتاب «خانه دائی یوسف» بکار آمد. این مجموعه در عرض سه سال، از طریق نامه نویسی، مصاحبه تلفنی، طرح سوالات و مراجعات مکرّر برای پرسش های تکمیلی به شکل این کتاب در آمد.