کهن الگو‌های سینمای ایران

تاریخ سینمای ایران به تعبیری تاریخ تیپ های تکرارشونده ای است که در فیلم های مختلف تکثیر می شوند و معمولا متأثر از تحولات اجتماعی تغییر چهره می دهند و در مواردی نیز از قطب مثبت داستان به قطب منفی می کوچند. از دید یونگ، کهن الگوها تمایل کلی ذهن برای تولید اندیشه های مشابه و یکسان است، گنجینه ای از سنت های دیرینه است که در ناخودآگاه جمعی هر ملتی جمع می شود و در قالب تصاویر و انگاره ها و چهره های مثالی به جلوه درمی آید. کهن الگوها قدرت و مانایی بسیاری دارند و سرشار از معانی متنوع اند و بر کنش های جمعی افراد تأثیر می گذارند. این الگوها گاهی در اشکال نقاشی و معماری و صنایع دستی، گاهی در شکل ریاضی و هندسی، گاهی هم در قالب چهره هایی همچون، پیردانا، سایه، مادر، مکار، زن اهریمنی، موعود، و بسیاری دیگر، پدیدار می شوند. چهره هایی که ریشه در باورهای دیرینهٔ اقوام دارند و قرون و اعصار را در می نوردند و با زمان کنونی وارد مکالمه می شوند و تاحدود زیادی بر باورهای امروزی تأثیر می گذارند. به این اعتبار از گذشته گریزی نیست، و چه بخواهیم و چه نخواهیم، از الگوهای کهن میراث می بریم و آن را در شکل های جدیدتر باز تولید می کنیم. با این مقدمه به سراغ تیپ های تکرارشونده در سینمای ایران می رویم و این داستان را نخست با تیپ قهرمان آغاز می کنیم.