از غربت، با عشق: مجموعه نامه‌های هانیبال الخاص به محمود مشرف آزاد تهرانی (م. آزاد)

این کتاب نامه‌های نقاش مشهور معاصر، هانیبال الخاص، به شاعر نام آشنا، م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی) است. از شواهد امر چنین برمی‌آید که نامه‌نگاری بین این دو چهرۀ شناخته شدۀ هنر و ادب معاصر، حدود یک دهه ادامه داشته است؛ اما با تأسف آنچه در اختیار است، بیشتر مربوط به سال‌های 1964 تا 1966 است. البته از سال 1967نیز تک و توک‌ نامه‌هایی وجود دارد.

دربارۀ اهمیت این نامه‌ها و علت انتشار آنها، باید به چند نکته اشاره کرد: نخست اینکه در این نامه‌ها، عمق ارتباط بین این دو چهرۀ مهم ادب و هنر سرزمین‌مان روشن می‌شود. رابطه‌ای که بی‌شباهت به رابطه شمس و مولانا نیست. در اغلب این نامه‌ها، شیفتگی هانیبال الخاص به م. آزاد به روشنی دیده می‌شود. حتی گاهی خود الخاص به رابطۀ شمس و مولانا اشاره می‌کند. الخاص در موارد بسیاری، سواد و دانش خود را در مقابل م. آزاد ناقص می‌داند. یا در جای دیگر می‌نویسد: «از این حرف‌ها که می‌زنم، از خودم بدم می‌آید. من کجا و انتقاد شعر کجا؟ تویی که باید بگویی چه‌طور پسندیدی و من بشنوم ...» و جایی هم از همۀ اینها فراتر می‌رود و فقط م.آزاد را شاعر می‌داند.

این نامه‌های همچنین در برگیرندۀ برنامه‌های هانیبال الخاص است از جمله: نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی، تدریس او در دانشگاه، سفرهای کاری‌اش برای معرفی آثارش و مذاکره با گالری‌داران، ترجمۀ شعر شاعران معاصر به زبان انگلیسی و ... و همچنین برنامه‌های م.آزاد از جمله: چاپ مجموعه شعرهایش، ترجمه‌هایش از آثار شاعران و نویسندگان دیگر کشورها و مهم‌تر از همه فعالیت‌های ژورنالیستی در مجله آرش و ... .

مهم‌ترین بخش این اطلاعات مربوط می‌شود به ترجمۀ هانیبال الخاص از آثار شاعران معاصر ایران به انگلیسی. این ترجمه‌ها از اشعار «م. آزاد»، «فروغ فرخ‌زاد»، «احمد شاملو»، «مهدی اخوان ثالث» و «نیما یوشیج» انجام شده و الخاص آنها را با همدلی و همراهی یک شاعر آمریکایی با نام «برایان برگلاند» ترجمه کرده است.